Een van mijn konijnen, Sjefke, is 8 jaar geworden. Niet enorm oud voor een gemiddeld konijn maar wel voor een Franse hangoor. Grote konijnenrassen worden immers niet zo oud. Gemiddeld 5-6 jaar, terwijl de kleinere rassen zeker 10 jaar kunnen worden.
Senior konijnen krijgen net als wij ouderdomskwaaltjes. Zo kreeg Sjefke artrose waardoor hij stijver werd. Ook vermagerde hij, ging zijn vacht minder glanzen en kreeg hij staar waardoor hij minder zag. Het was heel aandoenlijk om te zien hoe hij door zijn konijnenvriendje teruggeleid werd naar hun ren, als hij wat gedesoriënteerd in de tuin liep.
Met pijnmedicatie heb ik zijn kwaliteit van leven kunnen verlengen. Totdat hij omviel onder het rennen; toen was het genoeg geweest. Vol verdriet ben ik samen met zijn toenmalige vriendin Truuske naar de dierenarts gegaan waar we samen afscheid van hem namen.
Het is soms lastig om te beoordelen wanneer je konijn dusdanig lijdt dat zijn leven niet meer de moeite waard is. Als prooidier laat jouw konijn immers niet graag zien dat hem wat mankeert. Toch is het goed om hier tijdig bij stil te staan zodat je de juiste keuze kunt maken wanneer zijn grens is bereikt.
Er zijn verschillende manieren om na te denken over de kwaliteit van leven bij konijnen. Zo kun je kijken naar de bekende ‘Vijf vrijheden’ waarin er sprake is van ‘goed welzijn’ wanneer een dier vrij is van:
- Honger en dorst
- Pijn, verwonding of ziekte.
- Angst en stress
- Ongemak, zoals geen geschikte leefomgeving en rustplaats hebben
- In normaal gedrag te vertonen zoals voldoende ruimte hebben en gezelschap van soortgenoten.
De vijf vrijheden steken met name in op het vermijden van negatieve ervaringen. Het opdoen van positieve ervaringen wordt buiten beschouwing gelaten. Zo kan een konijn voorzien van een grote, veilige leefruimte met verrijking hem in staat stellen om onderzoekend te zijn. En als je voor jouw konijn voorziet in gepast gezelschap zorgt dat ervoor dat het konijn sociale relaties kan aangaan, waar hij gelukkig van wordt.
Konijnen zijn gemotiveerd om bepaald gedrag te vertonen. Wanneer zij dit niet (meer)kunnen uitvoeren, gaat hun kwaliteit van leven sterk achteruit.
We kiezen in het algemeen niet voor euthanasie bij konijnen die langdurige gezondheidsproblemen hebben zoals chronische oorproblemen. Dit komt omdat we vinden dat we deze problemen enigszins onder controle kunnen houden en het konijn nog steeds een goed leven kan leiden. Maar in sommige gevallen is dit het beste voor jouw konijn. Of hebben we misschien niet door hoeveel pijn het konijn echt heeft?
Wanneer is er sprake van verminderd of slecht welzijn?
Bijvoorbeeld als het leven van jouw konijn gekenmerkt wordt door onbehandelbare, chronische pijn waardoor jouw konijn door deze pijn of ongemak niet meer het gedrag kan uitvoeren waar hij blij van wordt. Denk aan rennen, spelen, graven of kunnen vluchten. In deze situatie is het welzijn van het konijn onomkeerbaar en is euthanasie de beste optie.
Hoe beoordeel je of je konijn bepaald gedrag nog kan vertonen dat hij fijn vindt?
Hierbij is het belangrijk dat je nagaat wat jouw konijn fijn vindt om te doen en hoe dit gedrag is veranderd sinds hij ziek is.
Je begint dus bij de vraag: van welke activiteit geniet mijn konijn? Dit geeft je meer specifieke info dan bijvoorbeeld alleen maar te kijken naar zijn eetgedrag. Vraag jezelf maar eens of hoeveel pijn jij zou moeten hebben, wil je niet meer eten.
Anders subtielere signalen van pijn herkennen, zijn daarom belangrijk. Wanneer een gezondheidsprobleem effect heeft op het gedrag dat hij het allerliefst uitvoert, is de impact op zijn kwaliteit van leven groter dan dat het gedrag wordt belemmerd waar hij minder om geeft. Ga ook na hoe lang je konijn dagelijks bezig was met deze activiteit. Als dit een groot deel van de dag is: bijvoorbeeld foerangeren en jouw konijn dit gedrag niet meer kan uitvoeren, dan kan het zijn dat hij zich gaat vervelen of op een andere manier psychisch hieronder lijdt. Wanneer een konijn normale dagelijkse activiteiten zoals zichzelf wassen of blindedarm keutels eten niet meer kan, lijdt hij hier ook onder. Zeker als dit gedrag frequent werd vertoont voordat hij ziek was.
Een andere vraag die je jezelf kunt stellen is: welke gedragsverandering heb je gezien sinds je konijn ziek is? Dit helpt je om gedrag te herkennen dat duidt op pijn, frustratie of ongemak. Zo kun je objectief kijken naar hoe het gedrag is veranderd, sinds de ziekte zich heeft ontwikkeld. We weten niet wat een konijn echt voelt en doormaakt als hij ziek is dus we kunnen alleen kijken naar de gedragsindicatoren.
De volgende vraag die je jezelf kunt stellen is : in hoeverre kan je konijn nog vluchtgedrag vertonen? Een konijn vertoont vluchtgedrag als hij wordt blootgesteld aan een beangstigende prikkel zoals bijvoorbeeld een hond of kat die hij niet gewend is. Dit is natuurlijk gedrag en als prooidier is het cruciaal dat een konijn de optie heeft om te kunnen vluchten en schuilen. Een konijn dat niet kan vluchten, leert dat er niets is dat hij kan doen en zal stil zitten en bevriezen. De eigenaar kan denken dat het konijn relaxt is omdat hij stil zit. Ook al zullen zijn ogen waarschijnlijk ver opengesperd zijn en ademt hij snel, dat onder andere duidt op stress.
Een grens trekken wanneer de kwaliteit van leven van je konijn te slecht is om hem door te laten gaan, is altijd een lastig moment. Zeker als je er midden in zit. Wanneer is vastgesteld dat je konijn langdurige ziek is, kan het helpen de bovenstaande items op te schrijven en bij ieder item een aantal criteria op te schrijven. Zo kun je op een objectieve manier een grens stellen voor jezelf en jouw konijn. En als de tijd dan rijp is, heb je alles gedaan wat je kon doen en kun je je vriendje in liefde laten gaan.
Wil je meer leren over wat je voor senior konijnen kunt doen en het herkennen, voorkomen en behandelen van veelvoorkomende konijnen aandoeningen? Volg dan de webinars van De Nijnerij in samenwerking met konijnkundige dierenarts Claudia Paumen. Meer info en inschrijven: https://denijnerij.nl/webinar-meest-voorkomende-konijnenaandoeningen/
